Osasun itxialdiaren ondorioek krisi ekonomiko handia ekar lezakete. Izan ere, jarduera ekonomikoa bat-batean bertan behera uztearen ondorio negatibo metagarriek eragin dute hori, baina baita 2008ko krisiaren kudeaketak, egoera hobetu beharrean, sistema ahultzen lagundu duelako ere. Elementu horien artean, azpimarratzekoa da hazkundearen logika bat kosta ahala kosta mantentzeak (bake garaian) mundu osoko eragile ekonomiko guztien (estatuak, enpresak, etxeak) aurrekaririk gabeko zorpetzea eragin dituela.

Mundu mailako zorra munduko BPGaren %320ra iritsiko litzateke. Nazioarteko Moneta Funtsak joan den urrian argitaratutako txosten baten arabera, munduko 8 ekonomia garrantzitsuenen enpresen zorraren %40 ez betetzeko arriskuan egongo litzateke, hau da, 2008an baino proportzio askoz garrantzitsuagoa. Ezar daitekeen mekanismo zorigaiztokoa ekonomian dagoen zorragatiko deflazioa deitzen da.

Erraz uler daiteke bere jarduera garatzeko maileguak hartu dituen enpresa batek ezin izango dituela bere konpromisoak ohoratu, baldin eta bere jarduerak parentesi artean denbora gehiegi irauten badu. Etxebizitza erosteko zorpetu zenak ere bai: soldata errenta nabarmen jaisten bada, kreditua ordaintzeko zailtasunak izango ditu. Eskariari dagokionez, egoera kritiko horrek kontsumoaren eta inbertsioaren murrizketa berria ekarriko du.

Horrek esan nahi du produkzioa gutxitu egingo dela negozio-aukerak uzkurtzearen ondorioz. Enpresek langileak kalera bota edo ateak itxi beharko dituzte. Langabezia handitzeak are gehiago motelduko ditu kontsumoa eta inbertsioa, etab. Eta infernuko espiral hori zabaldu ahala, prezioak jaitsi egingo dira, eta hartutako zorraren karga erlatiboa handitu egiten da, eta are gehiago bultzatzen ditu aktore ekonomikoak burua urpean sartzera.

Orain arte, ikonoklastatzat hartu izan da Hyman Minsky ekonomialari estatubatuarra, eta 2008ko krisiaren ondoren, aurrekaririk gabeko ospea izan zuen. 1986an argitaratutako lan batean, “ekonomia ezegonkor bat egonkortzea” izenburupean, kapitalismoaren eta haren krisiaren zorpetze-zikloa deskribatu zuen, subprimeen krisia garatzeko modalitateetatik oso gertu.

Bistan da H. Minskyren analisien egokitasun frogatua bat baino gehiagok oztopatu duela elite politiko, ekonomiko eta akademikoen barruan… “Politikoki zuzena” den pentsamendua eratzen dutenen oroimena oso selektiboa da; harrigarria inoiz ez dugula gehiegi entzun H. Minskyren proposamenei buruz enplegu osoaren alde zegoelako, eta horrek estatua “azken aukerako enplegatzaile” gisa kokatzea esan nahi duelako. Langabezia agerraldia izateko arriskua ezaugarri duen egungo testuinguruan, proposamen mota horrek interes berezia du.

H. Minskyren ideia sinplea da: potentzia publikoak enplegu bat bermatu behar die denei, gutxieneko soldata mailan ordaindua. Ideia ez da berria, 1929ko krisiari erantzuteko Estatu Batuetan ezarritako New Dealen tradizioan sartzen da. Azken aukerako enplegu-emailearen (AEE) politika horrek enplegurako politika publiko iraunkorrak (EPPI) edo mundu osoko enplegu-berme unibertsalerako proposamenak inspiratzen ditu. Suspertzen ari diren herrialdeetan EPPIren bi esperientzia nagusi egin dira, bata Indian (National Rural Employment Guarantee Scheme 2005az geroztik) eta bestea Argentinan (2002an Desmobilizatutako Etxeko Buruen Plana). Europan, EPPIranzko urratsak oso lotsatiak dira. Frantzian, adibidez, “iraupen luzeko zero langabetu” proiektuari buruzko esperimentazioa hurbiletik jarraitu beharreko aurrekari gisa har daiteke. Estatu Batuetan, enplegu unibertsalaren bermea Bernie Sandersen proposamenetako bat zen, baina zorigaitzez, presidentetzarako izendapenerako kanpainan amore eman berri du. Jakina, sistematikoki sortzen den kontua AEE edo EPPIen kostua eta finantzaketa da.